Terapia i edukacja

Jak pracujemy?

Dzieci w przedszkolu objęte są całościową i komplementarną terapią stymulacyjno-rozwojową. Podczas typowych aktywności przedszkolnych, takich jak zabawy tematyczne, zabawy plastyczne czy zajęcia ruchowe, dzieci uczą się nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, skutecznej komunikacji oraz poznają obowiązujące w grupie zasady i normy.

Zabawa w grupie zachęca je do współpracy z innymi, a tym samym jest okazją do rozwijania kompetencji społecznych. W przedszkolu realizowany jest autorski program wychowania przedszkolnego dla dzieci z autyzmem, który został napisany przez nauczycielki i terapeutki z naszego przedszkola: Joannę Latosińską-Kulasek, Natalię Prostko, Ewelinę Gomołę, Anitę Kowalik, Paulinę Wiśniewską, Joannę Golec oraz Paulinę Zawadzką. Treści zawarte w programie przekazywane są podczas zajęć grupowych, indywidualnych lub w parach, jak również podczas swobodnej i zorganizowanej zabawy, uroczystości rodzinnych na terenie przedszkola, spacerów i wycieczek nawiązujących do
realizowanych treści programowych oraz wszystkich sytuacji samoobsługowych rozwijających samodzielność dziecka.

Dla każdego podopiecznego przygotowywany jest indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET), który zawiera cele realizowane z dzieckiem na terenie przedszkola (w tym zalecenia logopedyczne i integracji sensorycznej, a także dotyczące współpracy z rodzicami). Poza przyjętym rocznym programem wychowania przedszkolnego, nauczyciele opracowują także miesięczne plany edukacyjno-terapeutyczne dla prowadzonej grupy, w których szczegółowo przedstawiają cele i sposoby ich realizacji z poszczególnych obszarów rozwoju przewidziane na najbliższy miesiąc.

W przedszkolu pracujemy łącząc różne podejścia, metody i techniki, tak aby dobrać odpowiednie oddziaływania do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka oraz rodziny. Wykorzystujemy elementy podejścia TEACCH, wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), treningu umiejętności społecznych, Programu Rozwoju Relacji (RDI), Treningu Umiejętności Kluczowych (PRT), interwencji behawioralno-rozwojowych, wideomodelowanie, interwencje oparte na historyjkach społecznych, skrypty oraz pomoce wizualne.

Formy terapii

Formy oddziaływań są dostosowywane do możliwości i potrzeb dziecka oraz rodziny. Prowadzimy terapię indywidualną oraz grupową. Czasami zajęcia odbywają się w parach. Zdarza się, że widzimy potrzebę dołączania konkretnego dziecka do innej grupy na jakąś aktywność albo pracy w diadzie z rodzeństwem.

W szczególnych przypadkach staramy się wyjść na przeciw potrzeb rodziców i odwiedzić podopiecznego na terenie domu. Łączymy oddziaływania tak, aby dostosować je do dziecka i rodziny, a nie odwrotnie. Organizujemy spotkania, wycieczki, bale, tak aby stworzyć warunki do przenoszenia nabytych umiejętności na sytuacje w życiu społecznym.

Bardzo ważna jest dla nas systematyczna współpraca z rodzicami i opiekunkami dzieci.

AAC w przedszkolu

Co to jest AAC (Augmentative and Alternative Communication)?

„Obszar praktyki pedagogicznej i klinicznej mającej na celu kompensowanie – okresowo lub na stałe – różnego stopnia trudności w porozumiewaniu się, czyli odbieraniu i ekspresji wypowiedzi.”

Beukelman, Mirenda, 2002

Szczególną uwagę przywiązujemy do możliwości wyrażania siebie i swoich potrzeb przez dzieci z trudnościami w komunikowaniu się. Budując indywidualne systemy komunikacyjne uwzględniamy potrzeby konkretnego dziecka i jego rodziny.

Fakty i mity, czyli najczęstsze wątpliwości

MIT: Najpierw trzeba spróbować wszystkiego, aby rozwinąć mowę. Jeśli się nie uda, to można pomyśleć o wprowadzaniu AAC.

FAKT: W czasie kiedy próbujemy uzyskać mowę nie rozwija się system językowy, a w zamian narasta frustracja, zachowania kontekstowo nieodpowiednie lub dziecko wycofuje się z kontaktów ze względu na presję jaką stawia przed nim otoczenie. Jak długo będziemy czekać na pojawienie się mowy? Czy jeśli już się pojawi to będzie ona wystarczająca do porozumiewania się? Wyobraźmy sobie, że osoba, która utraciła możliwość chodzenia zamiast uzyskać wsparcie w postaci wózka inwalidzkiego otrzymuje jedynie rehabilitację, która może przynieść efekty, ale może także ich także nie być i jedyną możliwością będzie poruszanie się na wózku. Z AAC jest podobnie. Dajemy możliwość wyrażenia własnych potrzeb, opinii, komentarzy JEDNOCZEŚNIE pracując nad pojawieniem się mowy werbalnej. Komunikacja to nie przywilej – to PRAWO każdego człowieka.

MIT: Obrazki, gesty utrudnią/zatrzymają rozwój mowy, pozbawią dziecko motywacji do mówienia.

FAKT: AAC na etapie przedszkolnym w przeważającej większości wprowadzamy jako WSPOMAGANIE, a nie ALTERNATYWĘ. Jednocześnie zawsze praca logopedyczna opiera się na próbach uzyskania mowy werbalnej. Jednak do tego czasu dziecko posiada narzędzie, dzięki któremu może skomunikować się z otoczeniem lub jeśli mowa nie wystąpi ma system komunikacji. Dziecko dąży do efektywności, jeśli pojawi się mowa to ją właśnie wybierze, ponieważ jest najszybszym i zawsze dostępnym środkiem przekazu.

MIT: Dzieci muszą posiadać pewien poziom umiejętności, aby móc korzystać z AAC (nie mogą być za małe, muszą rozumieć symbole itd.)

FAKT: Dotychczasowe badania stwierdzają, że nie ma żadnych umiejętności wstępnych, które warunkują skuteczność AAC. Metody AAC można dopasować do dziecka w każdym wieku, na każdym poziomie rozwoju intelektualnego, motorycznego i rozwoju mowy. Dokładny poziom intelektualny możemy zbadać tylko wtedy, gdy dziecko jest w stanie efektywnie się porozumiewać.

MIT:  AAC nie może być stosowane wraz z innymi metodami wspomagającymi rozwój mowy.

FAKT: AAC uzupełnia pracę logopedyczną i wspomaga dziecko w procesie komunikowania się w czasie kiedy mowy werbalnej z różnych przyczyn nie udało się wywołać. Każdy logopeda powinien pracować nad tym, by nauczone dźwięki były wykorzystywane do komunikacji!

MIT:  Środków komunikacji nie można mieszać (albo symbole, albo gesty, albo tablet, itd.)

FAKT: Każdy z nas używa wielu kanałów komunikacyjnych. Sprawia to, że jest większa szansa, że zostaniemy zrozumiani. Dziecko wybierze sposób najbardziej dla siebie efektywny.

MIT: AAC to kolejne zajęcia indywidualne, na jakie powinno chodzić dziecko – tak jak SI, muzykoterapia, logopedia itd.

FAKT: AAC to nie zajęcia – to styl życia! Jeśli dziecko z trudnościami w komunikowaniu się będzie miało „zajęcia z AAC”, np. 1 godzinę tygodniowo, wówczas nie osiągnie sprawności językowej jeszcze przez długi czas. 

18-miesięczne dziecko od dnia narodzin było poddane 4 380 godzinom stymulacji językowej (8 godzin dziennie). Jeśli dziecko z autyzmem ma „zajęcia AAC” 2x w tygodniu po 30 minut, to osiągnie podobną sprawność językową w wieku 84 lat!

MIT: Jak tylko dziecko zacznie mówić należy wycofać pomoc komunikacyjną (książkę, gesty, tablet, itd.)

FAKT: Przede wszystkim musimy zastanowić się czy spełnione są następujące warunki:

• słownik „mówiony” = słownik AAC
• częstotliwość inicjacji jest podobna
• długość i złożoność wypowiedzi jest podobna
• mowa jest w co najmniej 85% zrozumiała dla dowolnego odbiorcy

Kiedy dziecko będzie gotowe, samo zrezygnuje z pomocy AAC i wybierze mowę.

MIT: Dziecko korzystające z książki do komunikacji, gestów będzie dziwnie wyglądać, to je stygmatyzuje.

FAKT: Zastanówmy się czy dorosły człowiek nie posiadający systemu komunikacyjnego będzie dziwnie wyglądać komunikując się z otoczeniem przy pomocy swojego narzędzia czy realizujący własne potrzeby za pomocą zachowania, siły i krzyku.

BRAK WYNIKÓW BADAŃ wskazujących na ZAHAMOWANIE ROZWOJU MOWY lub WYCOFANIE SIĘ MOWY u osób korzystających z AAC!